Neem een vrouw van 45, altijd punctueel, betrokken, scherp. Maar ineens vergeet ze afspraken, reageert fel in vergaderingen, meldt zich ziek met ‘vage klachten’. Burn-out? Of… overgang? Terwijl we op de werkvloer investeren in vitaliteit, werkgeluk en duurzame inzetbaarheid, blijft één thema opvallend vaak onbesproken: de overgang. Deze blog laat zien waarom dat niet alleen een gemiste kans is, maar ook een risico voor teams, werkgevers én de vrouwen zelf.
De overgang is geen moment, maar een proces van jaren, verdeeld in drie hormonale fases die elk hun impact hebben op werkgedrag, energie en belastbaarheid:
De overgang: drie fases die je moet begrijpen
Premenopauze
De jaren vóór de menstruatie verandert. Hormoonspiegels beginnen langzaam te schommelen. Dit kan al vanaf 40 jaar. Symptomen zijn subtiel: vermoeidheid, slechter slapen, stemmingswisselingen, sneller overprikkeld zijn. Vaak wordt dit nog niet herkend als “overgang”.
Menopauze
Het moment waarop een vrouw 12 maanden geen menstruatie meer heeft gehad. De vruchtbare fase is voorbij, hormonen kelderen. Klachten kunnen heftiger worden: opvliegers, nachtzweten, hartkloppingen, brain fog, concentratieproblemen.
Postmenopauze
De jaren ná de menopauze. Sommige klachten verdwijnen, andere blijven. Het lichaam zoekt een nieuw evenwicht. Hier kunnen psychische klachten ontstaan zoals angst of neerslachtigheid, of juist hernieuwde kracht — afhankelijk van ondersteuning en bewustzijn.
Veel vrouwen bewegen tijdens hun werkzame leven door al deze fases heen, zonder dat collega’s of leidinggevenden het doorhebben. En zíjzelf vaak ook niet.
Waarom de overgang vaak wordt verward met burn-out of depressie
Op het eerste gezicht lijken ze op elkaar. En dat is precies het probleem. De overgang kent klachten die bijna één-op-één overlappen met burn-out of zelfs depressie. Hierdoor worden veel vrouwen verkeerd begrepen, gediagnosticeerd of begeleid.
Veelvoorkomende gedeelde symptomen:
- Chronische vermoeidheid
- Prikkelbaarheid
- Slechte concentratie (“brain fog”)
- Slecht slapen of doorslapen
- Gebrek aan motivatie of energie
- Terugtrekken uit sociaal contact
- Gevoelens van falen of onzekerheid
- Emotionele labiliteit (snel huilen of boos worden)
En dan is er nog iets wat zelden benoemd wordt:
Depressieve gevoelens kunnen een direct gevolg zijn van hormonale schommelingen. Toch worden deze vaak apart behandeld — met antidepressiva of psychologische trajecten — terwijl het lichaam schreeuwt om hormonale balans.
Veel vrouwen krijgen de diagnose ‘depressie’, terwijl het in werkelijkheid de perimenopauze is.
Zonder juiste kennis of erkenning leidt dit tot onnodige uitval, medische trajecten die niets oplossen en bovenal: het gevoel bij vrouwen dat ze zichzelf kwijt zijn. En dat wérkt door op de werkvloer.
Wat het betekent voor de werkvloer
- Hogere verzuimcijfers: Volgens onderzoek van FNV Zorg & Welzijn ervaart meer dan 80% van de vrouwen overgangsklachten die hun werk direct beïnvloeden. Bij vrouwen tussen de 45 en 55 jaar is het ziekteverzuim gemiddeld 2 keer zo hoog als bij mannen van dezelfde leeftijd.
- Onherkenbare klachten: 1 op de 3 vrouwen meldt zich ziek zonder dat ze of haar werkgever weet dat hormonale disbalans de oorzaak is.
- Kosten voor werkgevers: Jaarlijks lopen de kosten van werkverzuim door overgangsklachten in Nederland in de honderden miljoenen euro’s.
- Onzichtbare impact: Gedragsveranderingen worden vaak verkeerd uitgelegd: als gebrek aan motivatie, slechte communicatie of emotionele instabiliteit.
- Ongelijke sociale erkenning: Vrouwen die zwanger zijn, krijgen doorgaans veel begrip van collega’s: hun hormonale veranderingen zijn zichtbaar en sociaal geaccepteerd. Moeheid, prikkelbaarheid en verminderde concentratie worden herkend en erkend. Maar bij vrouwen 40+ ontbreekt die zichtbaarheid. Hun hormonale schommelingen zijn onzichtbaar, duren vaak langer dan negen maanden en kunnen nog jaren invloed hebben. Toch is er zelden ruimte voor dezelfde mildheid of ondersteuning.
Wat kun je als werkgever of collega doen?
- Zorg voor open communicatie en veilige gesprekscultuur
- Gebruik cao-inzichten: overgang wordt in meerdere cao’s erkend als beleidsonderwerp
- Bied coaching, maatwerk en informatie aan — liefst vóórdat klachten uitmonden in verzuim
Veelgestelde vragen en antwoorden
Hoe weet je of iemand in de overgang zit?
Elke vrouw van 40 jaar en ouder zit in de overgang, tenzij er een medische reden is waardoor dit niet mogelijk is (bijvoorbeeld na een hysterectomie of hormoonbehandeling). De mate waarin zij klachten ervaart, verschilt sterk per persoon.
Let op veranderingen in gedrag, energie, concentratie en emotionele reacties. Maar het belangrijkste is: vraag met respect. Benoem wat je ziet, zonder oordeel, en geef ruimte voor het verhaal van de ander.
Wat kun je beter wel of niet zeggen als collega?
Zeg niet: “Zal wel de hormonen zijn” of “Je bent zeker in de overgang”. Daarmee zet je iemand vast en werk je het taboe in de hand. Wat wél werkt: vragen hoe het gaat, aanbieden om mee te denken of ruimte geven. Toon oprechte belangstelling, zonder medisch te worden.
Is dit niet privé? Hoe houd je het gesprek professioneel én empathisch?
Ja, het is deels privé. Maar als hormonale veranderingen het werk raken, raakt het ook het team. Maak ruimte voor het gesprek zonder te pushen. Begin bijvoorbeeld met: “Ik merk dat je wat minder lekker in je vel zit, klopt dat? Is er iets waar ik rekening mee kan houden?” Daarmee toon je empathie en laat je de ander de regie houden.
Conclusie
De overgang is geen vrouwenzaak, maar teamzaak. Geen medisch taboe, maar een werkvloerdynamiek. Wie dit begrijpt — van HR tot leidinggevende tot collega — creéert meer werkplezier, minder verzuim en bovenal: meer menselijkheid op de werkvloer.
Wat kun je vandaag doen?
Organiseer een voorlichtingsworkshop over de overgang voor jouw team én bespreek als HR of leidinggevende wat dit vraagt van jullie beleid en aanpak. Van Hoek & Partners, carrière en Levensloop in Zwolle ondersteunen je in deze vragen die helpen je verzuimcijfers meer te beheersen.
Vraag een vrijblijvend adviesgesprek of informatiesessie aan. Samen maken we de overgang op de werkvloer bespreekbaar en werkbaar.
Geef een reactie